Nhiều người đang vô tư khoe thông tin cá nhân như ảnh, địa chỉ nhà, tài sản có giá trị và cả những kế hoạch đi chơi lên mạng xã hội mà không để ý đến các nguy cơ rình rập.
Cuối năm 2012, cộng đồng mạng lan truyền video về một "thầy phù thủy"
có khả năng "siêu phàm". Chỉ cần biết tên người ngồi đối diện, ông thầy
có thể nói chính xác nhiều thông tin nhạy cảm và riêng tư mà tưởng
chừng như chỉ người đó mới biết, như số tiền mà cô gái đã bỏ ra để mua
áo tháng trước đó, vị trí hình xăm trên người, thậm chí biết cô từng có
3-4 bạn trai... Tuy nhiên, thực ra ông không hề có năng lực bí ẩn mà hậu
thuẫn ông là một đội "chuyên gia bàn phím". Họ chỉ cần nhập tên và tra
cứu qua Google hay Facebook là đủ để xây dựng một hồ sơ khá hoàn chỉnh
về người xa lạ. Nói cách khác, một kẻ với âm mưu xấu nào đó cũng có thể
thu thập những điều tương tự như thế chỉ bằng việc lần mò thông tin và
giả vờ kết bạn trên Facebook.
Tuy nhiên, suy nghĩ chung của không ít người là những lời cảnh báo
ấy không dành cho mình, sẽ không xảy ra với mình hoặc đó là chuyện "lo
bò trắng răng", "biết rồi, khổ lắm, nói mãi".
Hàng ngày trên Facebook và Foursquare, các thành viên vẫn khoe
chuyện vừa sắm xe, điện thoại, dàn loa mới, "check-in" địa điểm mỗi khi
về nhà, đến công ty hay đăng ảnh cả nhà đang đi du lịch... Đây là những
chia sẻ hoàn toàn bình thường giữa bạn bè và người thân với nhau. Tuy
nhiên, trên Facebook của mỗi người không chỉ có bạn bè ngoài đời mà còn
có cả những "bạn" họ chưa từng gặp và thậm chí chưa một lần trò chuyện
qua Facebook.
Nếu có âm mưu từ trước (hoặc bỗng dưng nổi lòng tham khi nhìn thấy
tài sản giá trị), kẻ xấu sẽ không khó tập hợp thông tin về thành viên
Facebook đó như họ sống một mình hay với ai, đi làm vào thời gian nào, ở
đâu... và lên kế hoạch đột nhập khi chủ nhân khoe trên mạng là đang
không ở nhà (đi công tác, đi chơi, đi ăn ở ngoài).
Có người vô tư đăng ảnh, tên, lớp, trường, thời gian biểu của con
và cả tên và số điện thoại của cô giáo lên mạng mà không nghĩ đến chuyện
có thể gây hại cho con (như tội phạm có thể đưa ra các thông tin trên
và vờ làm người nhà của trẻ).
Ngay cả trong giới nghệ sĩ, nhiều "sao" cũng được khuyến cáo không
nên tường thuật trực tiếp lên Fan Page về chuyện họ đang phải đi về muộn
hay đang tham dự tiệc ở đâu đó. Lời nhắc nhở này xuất phát từ việc một
số "hot girl" thi thoảng vẫn chụp ảnh "tự sướng" rồi cập nhật Facebook
tức thì, hoặc than thở "giờ này vẫn còn chưa về đến nhà"... Kẻ cướp có
thể kết bạn với các nghệ sĩ để chọn lọc, truy tìm "mồi ngon" đang mang
trên mình trang sức, phụ kiện đắt tiền sau khi rời sàn diễn.
Tuy nhiên, tình trạng lợi dụng sơ hở của thành viên mạng xã hội để
tấn công ngoài đời có thể ít xảy ra hoặc ít người nghe nói đến trường
hợp cụ thể nào ở Việt Nam nên đa số vẫn rất chủ quan. Trong khi đó, mối
nguy hại này đã được nhiều nước cảnh báo. Tổ chức phòng chống tội phạm
quốc gia Ai-len cho hay số vụ trộm cướp năm 2012 ở nước này tăng lên so
với năm trước có một phần liên quan đến mạng xã hội và nhắc nhở người
dùng Internet cần cẩn trọng mỗi khi chấp nhận kết bạn với người lạ và
khi đưa thông tin mang tính cá nhân, riêng tư lên mạng.
Một chia sẻ rất bình thường và phổ biến trên Facebook, nhưng có thể lại là thông tin quý với kẻ có ý đồ xấu.
Báo Telegraph cũng từng đăng khảo sát được thực hiện với một nhóm
tội phạm (đã bị bắt) ở Anh và kết quả là 79% những tên trộm được hỏi
khẳng định đã dùng mạng xã hội làm công cụ "săn mồi". Chúng cũng lấy đi
tài sản có giá trị trung bình 600 USD từ mỗi ngôi nhà viếng thăm. "Chúng
ta đang sống trong kỷ nguyên số với tội phạm số - những kẻ đang khai
thác sự kết nối và chia sẻ trên mạng xã hội để tiếp cận nạn nhân tiềm
năng. Mọi người đang 'mời giặc về nhà' mà không hề hay biết", tờ báo này
khẳng định.
Giữa năm ngoái, báo chí Australia đưa tin một một cô gái 17 tuổi ở
Sydney đã nổi hứng chụp ảnh đăng Facebook khi đang giúp bà đếm tiền tiết
kiệm. Ngay đêm đó (29/5/2012), hai tên cướp cầm vũ khí đã xông vào nhà
của nạn nhân và tra hỏi về số tiền chúng thấy trong ảnh. Các nhà chức
trách địa phương sau đó đã phải đưa ra cảnh báo về nguy cơ tiềm ẩn khi
đăng tải thông tin gia đình và bản thân lên mạng, đồng thời đề xuất các
nguyên tắc sử dụng căn bản cho người dùng như không công khai các thông
tin cá nhân, không đồng ý kết bạn với người lạ, không cập nhật nhiều về
các hoạt động cá nhân hàng ngày... để tránh bị theo dõi.
"Trước khi sự cố xuất hiện, không ai lại nghĩ rằng chuyện đó sẽ xảy
ra với mình. An toàn là trên hết, hãy ghi nhớ điều đó mỗi khi vào một
trang mạng xã hội. Bạn chỉ nên chia sẻ những thứ mà bạn có thể đảm bảo
là sẽ không làm ảnh hưởng đến cuộc sống về sau", trang Howstuffworks
khuyên.
Theo Châu An
Số Hóa